Analizin Odağı: Şebeke Tıkanıklığı ve Kanibalizasyon
Enerji düşünce kuruluşu Ember, Türkiye'nin yenilenebilir enerji hedeflerine odaklanan yeni bir analiz yayınladı. Rapor, artan GES ve RES kapasitesinin "şebeke tıkanıklığı" (grid congestion) ve "fiyat kanibalizasyonu" (cannibalization effect) risklerini beraberinde getirdiğine dikkat çekiyor.
Kanibalizasyon, aynı anda (örneğin öğle saatlerinde) yoğun güneş enerjisi üretiminin piyasa fiyatlarını düşürmesi ve santrallerin gelir beklentisini azaltması anlamına geliyor.
Çözüm Önerisi: Hibritleşme ve Depolama
Ember'in raporu, bu zorlukların aşılmasında en etkili yöntemin Hibrit Santraller ve Bataryalı Depolama (BESS) olduğunu vurguluyor.
- Üretim Profilini Dengeleme: Aynı bağlantı noktasına sahip bir GES+RES hibrit santrali, güneşin olmadığı saatlerde rüzgârdan, rüzgârın durduğu saatlerde güneşten üretim yaparak şebekeye daha dengeli bir profil sunar.
- Batarya Entegrasyonu: Sisteme batarya eklenmesi, öğle saatlerindeki fazla üretimin depolanmasını (arbitraj) ve akşam pik talebinde yüksek fiyattan satılmasını sağlar.
- Kısıntı (Curtailment) Önleme: Şebeke operatörünün 'üretimi kes' talebi yerine, santral fazla enerjiyi bataryasına yönlendirerek gelir kaybını önler.
Politika Araçları Neler Olmalı?
Rapor, bu yatırımları teşvik etmek için düzenleyici çerçevenin önemini vurguluyor:
- Esneklik Değerinin Fiyatlanması: Sadece üretilen kWh'in değil, şebekeye sağlanan esnekliğin (frekans desteği, hızlı yanıt vb.) de ödüllendirildiği bir yan hizmetler piyasası tasarımı.
- Bağlantı Önceliği: Mevcut santrallerini depolama ile hibritleştiren veya yeni hibrit başvurularına bağlantı kapasitesi tahsisinde öncelik verilmesi.
- Şeffaflık: Şebekedeki anlık tıkanıklıkların ve bağlantı kapasitesi kuyruklarının şeffaf bir şekilde paylaşılması.
Beklenen Etkiler
Hibritleşme ve depolama, sadece şebekeyi rahatlatmakla kalmayacak, aynı zamanda:
- Proje nakit akışlarını daha öngörülebilir hâle getirerek finansman maliyetlerini düşürecek.
- Şebekeye daha 'pürüzsüz' (smooth) ve istikrarlı bir yenilenebilir üretim profili sunacak.
- Sanayi tesislerinin, kesintisiz ve temiz enerjiye erişimini kolaylaştırarak rekabetçiliğini artıracak.